Herrezietsóng, d’r oersjpróng
Um d’r bejrif Herrezietsóng tse defieniejeëre, mósse vier ieësj ens kieke wie de jezelsjaf in ’t vurrieje joarhónderd oeszooch tusje Mastrich en Kölle.
D’r oersjpróng
Um d’r bejrif Herrezietsóng tse defieniejeëre, mósse vier ieësj ens kieke wie de jezelsjaf in ’t vurrieje joarhónderd oeszooch tusje Mastrich en Kölle.
Noa d’r val van de zoeëjenande “handwerkerzünfte” (de hotvollee die de handwerkere ónger d’r doem hole), aavank van ’t nuuntsengde joarhónderd, woeët ’t überhaupt ieësj meuglieg inne verain tse jrunde. De ieësjte veraine die ’t joof, dórve hüekstens éé joar besjtoa, doanoa moeëte de veraine ópnui jejrund weëde. Dat jong nit mer ezoeë. D’r verain moeët dan de “Obrigkeit” (hotvollee en beambte) aasjtoa; woar dat nit ezoeë da hoeët d’r verain óp tse besjtoa. Vasteloavendveraine dórve alling mer besjtoa in de tsiet va nui-joar bis esjermitwoch.
Jrónkzetsliech dórve de verainsmitjelieder alling mer manslü zieë, zoeë dat vier d’r va oes darve joa dat de ieësjte herrezietsónge nuus angesj woare als mitjeliederverzammeloenge van d’r verain.
Loestiejer, wietsiejer en sprietsiejer
Wie ’t d’r zin van inge vasteloavendsverain óch hü noch is, vräut en sjpas oes tse draage, woeëte de verzammeloenge (herrezietsónge) ummer loestiejer, wietsiejer en sjprietsiejer, zoeëdat hei oes ing herrezietsóng in de karnevalistiesje aad entsjtong. Vuur dat fês woeët dan ee eeje tseremoniejel jesjaffe. Zoeë zetset me ’t verainsbesjtuur als elveroad óp de buun, weëlet vuur d’r vuurdraachender (büteredner) ee vaas of ing uul (büt) en verflichtet d’r elveroad ing narrekap tse drage, verliejet de aktieve mitjelieder en fienantsiejel óngersjtutsende (sjpónsore) inne karnevalsorde en bejusset ziech mit narreróffe va versjeijene aad (alaaf bis helau).
De narrekap als eenheetlieje koptsierde sjtammt in d’r oersjpróng oes Kölle. Die i tse veure woar ee idee van d’r prüsiesje jeneraalmajoor Baron von Czettritz und Neuhauß. Óp de jeneraalverzammeloeng van ’t “Festordnenden Komites” i Kölle óp d’r 14de jannewaar 1827 zaat heë: “Gleiche Brüder – gleiche Kappen” um ónberóffene besser tse herkenne en aaf tse kanne wieze.
Oes versjeije tsiedoengsberichte wisse vier, dat bei die zietsónge, sjpieëdestens vanaaf de tswaide helf van ’t nuuntsengde joarhónderd, alle attrieboete hütsedaagser vasteloavend jeboane woeëte. Zoeë joof ’t büterednere, (manlieje) jarde, zengere en natürliech inne prins karneval.
Richtieg i sjwoeng
Oes de “Illustrierten Zeitung” i Leipzig kenne vier ing tseechenoeng van ing deerartieje herrezietsóng in ’t joar 1862:
Werend óp de buun ing moeziekkapel zits, helt d’r sjprécher (büteredner) inge vuurdraag. Uvver d’r sjprécher deë in ee vaas of ing ül sjteet, hingt ing zelfde narrekap, alling vöal jroeëser, mit tsiepfele en klöksjere, zoeë wie alle bezukkere in d’r zaal en d’r elveroad drage. Die kap is nit alling vuur de dekoratsiejoeën doa, zie hauw doamoals ing anger fónktsiejoeën: verveëlet d’r sjprêcher de tsouwhüerere, da koeët d’r elveroad de kap eraaf losse en zoeë d’r sjprêcher an d’r vuurdraach hingere. Dat woar ing tradietsiejoeën die me hütsedaags laider nit mieë ziet evver zier nutslieg woar.
I Kölle joof ’t, noa de jrundoeng van ’t Festkomites des Kölner Karnevals, in ’t joar 1823 alling mer herrezietsónge. Ieësj vanaaf ’t joar 1880 woeëte doa óch vrauwlü erinner jelosse.
Durchjezats hant ziech de herrezietsónge alling tusje Mastrich en Kölle, woabei ’t ziech uvver d’r karnevalistiesje weëd va hü tse daags sjtrieje lieët. Dat hingt óch zieër aaf van de orjaniezatore van de herrezietsóng.
Herresitzunge wie vuur ze hütsedaags kenne, zunt noa d’r tswaide weltkrich richtieg i sjwoeng kómme.